BỆNH VIRUS CORONA 2019 (Phần 1)

BỆNH VIRUS CORONA 2019 (Phần 1)

Bài này viết về một căn bệnh gây ra bởi virus SARS-CoV-2 (trước đây là 2019-nCoV). Đối với dịch bệnh do chủng virus này được xem là Đại dịch COVID-19.

Bệnh virus corona 2019 hay COVID-19 (tiếng Anh: Coronavirus disease 2019) là một bệnh đường hô hấp cấp tính truyền nhiễm gây ra bởi một chủng virus corona mới, SARS-CoV-2 (trước đây được gọi tạm thời là 2019-nCoV). Bệnh được phát hiện lần đầu tiên trong dịch bệnh COVID-19 (dịch viêm phổi do virus corona mới năm 2019–2020). Virus SARS-CoV-2 được cho là có nguồn gốc từ động vật nhưng phương thức lây truyền chủ yếu của nó hiện nay là lây truyền từ người sang người, thường được truyền thông qua các giọt dịch hô hấp mà con người hắt hơi, ho hoặc thở ra. Một người nhiễm bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng sau thời gian ủ bệnh kéo dài từ 2 đến 14 ngày, trung bình là 5 ngày, trong thời gian đó nó vẫn có thể truyền nhiễm. Cần thận trọng để giúp hạn chế lây truyền bệnh, bao gồm vệ sinh cá nhân tốt và rửa tay thường xuyên. Những người nghĩ rằng họ đã bị nhiễm bệnh nên đeo khẩu trang y tế và liên hệ bác sĩ ngay lập tức để được tư vấn.

Virus corona chủ yếu ảnh hưởng đến đường hô hấp dưới (cũng có các triệu chứng ở đường hô hấp trên nhưng ít gặp hơn) và dẫn đến một loạt các triệu chứng được mô tả giống như cúm, bao gồm sốt, ho, khó thở, đau cơ và mệt mỏi, với sự phát triển cao hơn nữa sẽ dẫn đến viêm phổi, hội chứng suy hô hấp cấp tính, nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng và có thể gây tử vong. Các phản ứng y tế đối với căn bệnh này thường là cố gắng kiểm soát các triệu chứng lâm sàng vì hiện tại chưa tìm thấy phương pháp điều trị hiệu quả nào.

Căn bệnh này lần đầu tiên được xác định bởi các cơ quan y tế tại thành phố Vũ Hán, thủ phủ của tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, trong số những bệnh nhân bị viêm phổi không rõ nguyên nhân. Nó đã gây ra sự báo động do không có bất kỳ loại vắc-xin hiệu quả cũng như bất kỳ liệu pháp điều trị bằng thuốc chống virus nào và sự lây lan tương đối nhanh chóng của nó trên toàn cầu, từ lần phát hiện đầu tiên vào đầu tháng 1 năm 2020. Các tỷ lệ tử vong ca bệnh được ước tính vào khoảng 1-3%.

Tổ chức Y tế Thế giới đã tuyên bố dịch viêm phổi do virus corona mới (NCP) là một tình huống khẩn cấp y tế toàn cầu (PHEIC), dựa trên các tác động của virus đối với các nước nghèo, những nơi có cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe yếu kém hơn. Các ca nhiễm virus đã được báo cáo trên khắp thế giới phương Tây và châu Á-Thái Bình Dương, chủ yếu là các du khách có nguồn gốc từ Trung Quốc đại lục, với sự truyền bệnh tại địa phương cũng được báo cáo ở các quốc gia như Đức. Tính tới ngày 25 tháng 3 năm 2020, đã có 197 quốc gia và vùng lãnh thổ ghi nhận trường hợp nhiễm COVID-19. Những ca tử vong đã được báo cáo ở Trung Quốc đại lục, Philippines, Hồng Kông, Singapore, Hàn Quốc, Iran, Nhật Bản, Pháp, Tây Ban Nha, Hoa Kỳ, Thái Lan, Úc, Đài Loan, San Marino, Iraq, Thụy Sĩ, Anh, Hà Lan, Argentina, Đức, Bỉ, Canada, Liban, Ai Cập, Indonesia, Albania, Panama, Maroc, Áo, Hy Lạp, Ba Lan, Algérie, Bulgaria, Guyana, Na Uy, Thụy Điển, Ấn Độ, Ireland, Azerbaijan, Ukraina, Sudan, Đan Mạch, Luxembourg, Ecuador, Slovenia, Bahrain, Hungary, Guatemala, Quần đảo Cayman, Malaysia, Bồ Đào Nha, Brasil, Israel, Thổ Nhĩ Kỳ, Pakistan, Peru, Nga, Mexico, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Serbia, Croatia, Costa Rica, Cộng hòa Dominica, Moldova, Tunisia, Burkina Faso, Martinique, Cuba, Bangladesh, Jamaica, Gabon, Curaçao, Chile, Phần Lan, România, Litva, Andorra, Síp, Guadeloupe, Guam, Cộng hòa Dân chủ Congo, Puerto Rico, Ghana, Séc, Colombia, Afghanistan, Cameroon, Cabo Verde, Paraguay, Gambia, Zimbabwe và du thuyền Diamond Princess. Kể từ ngày 7 tháng 3 năm 2020, Trung Quốc, Hồng Kông, Iran, Ý, Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc, Ireland và Hoa Kỳ là những khu vực có bằng chứng truyền bệnh cộng đồng.

Dấu hiệu và triệu chứng

Những người bị nhiễm bệnh có thể không có triệu chứng hoặc có các triệu chứng cơ năng từ nhẹ đến nặng, như sốt, ho và khó thở. Tiêu chảy hoặc các triệu chứng ở đường hô hấp trên (ví dụ như hắt hơi, sổ mũi, đau họng) ít gặp hơn. Các trường hợp có thể tiến triển thành viêm phổi nặng, suy rối loạn đa tạng và tử vong.

Thời gian ủ bệnh được Tổ chức Y tế Thế giới ước tính từ 2 đến 10 ngày, và 2 đến 14 ngày bởi Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC). Một nghiên cứu được công bố vào tháng 2 bởi một số nhà nghiên cứu ở Trung Quốc, bao gồm cả bác sĩ khám phá ra SARS, đã tìm thấy bằng chứng về thời gian ủ bệnh kéo dài đến 24 ngày.

Nguyên nhân và phương thức

Hình ảnh kính hiển vi điện tử quét của SARS-CoV-2 (giữa, màu vàng)

Hình vẽ mô phỏng một virion của SARS-CoV-2.

Nguyên nhân bệnh là do một chủng virus gây ra, nó có tên chính thức được đặt bởi ICTV là SARS-CoV-2, còn được WHO gọi là "virus COVID-19", được cho là có nguồn gốc từ động vật.

Phương thức lây truyền chính là lây truyền từ người sang người qua các giọt dịch cơ thể khi mà người bệnh hắt hơi, ho hoặc thở ra. Các quan chức ở Thượng Hải đã xác nhận một số chế độ truyền, bao gồm truyền trực tiếp, truyền tiếp xúc và truyền khí dung, hai chế độ sau liên quan đến truyền khi ai đó chạm vào bề mặt bị nhiễm các giọt hô hấp bị nhiễm độc và hít phải không khí bị nhiễm các giọt hô hấp bị nhiễm độc.

Bệnh lý

Kiểm tra mô bệnh học của các mẫu phổi sau khi chết cho thấy tổn thương phế nang lan tỏa với xuất tiết fibromyxoid trong cả hai phổi. Những thay đổi tế bào học của virus đã được quan sát thấy trong các tế bào phổi. Hình ảnh phổi giống như hội chứng suy hô hấp cấp tính (ARDS).

Chẩn đoán

WHO đã công bố một số giao thức xét nghiệm cho SARS-CoV-2. Phương pháp xét nghiệm cơ bản là sử dụng phương pháp phản ứng tổng hợp chuỗi polymerase thời gian thực kết hợp phản ứng sao chép ngược (rRT-PCR), thường cho kết quả từ vài giờ cho đến hai ngày. Xét nghiệm có thể được thực hiện trên mẫu dịch hô hấp hoặc máu. Kết quả thường có trong vòng một vài giờ đến vài ngày. Các nhà khoa học Trung Quốc đã phân lập được một chủng coronavirus và công bố trình tự gen để các phòng thí nghiệm trên toàn thế giới có thể độc lập phát triển các phương thức xét nghiệm PCR để phát hiện các trường hợp nhiễm virus.

Hướng dẫn chẩn đoán được phát hành bởi Bệnh viện Trung Nam của Đại học Vũ Hán đã đề xuất các phương pháp phát hiện nhiễm virus dựa trên các đặc điểm lâm sàng và rủi ro dịch tễ học. Những bệnh nhân này liên quan đến việc xác định bệnh nhân có ít nhất hai trong số các triệu chứng sau đây ngoài tiền sử có đi du lịch đến Vũ Hán hoặc tiếp xúc với các bệnh nhân bị nhiễm khác: sốt, các đặc điểm của viêm phổi, số lượng bạch cầu bình thường hoặc giảm hoặc giảm số lượng tế bào lympho.

Phòng chống

Các tổ chức y tế trên toàn Thế giới đã công bố các biện pháp phòng ngừa để giảm nguy cơ bị lây nhiễm SARS-CoV-2. Các khuyến nghị tương tự như các khuyến nghị được công bố cho các virus corona khác và bao gồm: rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước; không chạm vào mắt, mũi hoặc miệng bằng tay chưa rửa sạch; và thực hành vệ sinh đường hô hấp tốt, giữ khoảng cách với người có biểu hiện ho, hắt hơi. Những người nghĩ rằng mình có khả năng đang mang virus nên đeo khẩu trang phẫu thuật và tìm kiếm trợ giúp y tế bằng cách gọi cho bác sĩ hơn là đến cơ sở y tế.

Để ngăn ngừa lây truyền, CDC khuyến nghị những người nhiễm bệnh nên ở nhà, ngoại trừ cần được chăm sóc y tế; gọi điện trước khi đến nơi cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe; đeo khẩu trang (đặc biệt là ở nơi công cộng); che chắn miệng khi ho và hắt hơi bằng cách gập khuỷu tay lại hoặc dùng khăn giấy; thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước; tránh dùng chung vật dụng cá nhân. Người bị nhiễm virus và những người chăm sóc cho bệnh nhân nhiễm virus buộc phải mang khẩu trang theo quy định, nhưng không yêu cầu với người bình thường trong cộng đồng.

Khuyến cáo phòng ngừa dịch bệnh của Bộ Y tế Việt Nam:

Duy trì vệ sinh sạch sẽ hàng ngày: lau nền nhà, bề mặt dụng cụ, tay nắm cửa bằng chất sát khuẩn thông thường.

Không tổ chức hoạt động đông người tại gia đình, nơi lưu trú.

Không đi du lịch đến vùng có dịch bệnh. Hạn chế đến nơi đông người, nếu cần thiết thì đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên và đúng cách.

Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc ống tay áo để giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng. Tránh chạm tay vào mắt, mũi, miệng sau khi ho hoặc hắt hơi.

Tăng cường thông khí nhà ở.

Tránh mua bán tiếp xúc với các loài động vật hoang dã.

Giữ ấm cơ thể, ăn thức ăn đã được nấu chín kỹ, đủ chất, nghỉ ngơi, sinh hoạt hợp lý, rèn luyện thể thao, tăng cường vệ sinh cá nhân. rửa tay bằng nước rửa tay 30ph một lần, một lần rửa tay kéo dài tối thiểu 20 giây.

Nếu có bất kỳ hiện tượng, triệu chứng bất thường xảy ra ở cơ thể giống như triệu chứng của bệnh, hãy lập tức đến ngay cơ sở y tế uy tín để được khám và cách ly kịp thời. Chú ý khai báo thành khẩn lịch trình di chuyển trong vòng 14 ngày vừa qua để các bác sĩ nắm được.

Còn tiếp (xem phần 2)...

Theo nguồn Wikipedia ngày 8/4/2020